Działdowo

Działdowo

HISTORIA

Działdowo to miasto położone na historycznym pograniczu prusko-mazowieckim (tzw. ziemi sasińskiej), dzisiaj należące do południowej części województwa warmińsko-mazurskiego. Początki Działdowa związane są z pojawieniem się na tym terenie rycerzy Zakonu Krzyżackiego. Działdowszczyzna, podlegająca do tego czasu książętom mazowieckim, była słabo zaludniona. Po jej przejęciu Zakon rozpoczął intensywną akcję kolonizacyjną, którą prowadził ówczesny komtur dzierzgoński, a późniejszy wielki mistrz Luther z Brunszwiku. lokacyjny dla miasta Soldov wystawił w roku 1344 wielki mistrz Ludolf König.

 

Rozwój miasta w średniowieczu hamowany był przez powtarzające się działania wojenne, które, ze względu na pograniczne położenie, często dotykały miasto. Działdowo kilkukrotnie przechodziło w ręce najeźdźców, ulegając zniszczeniu i spustoszeniu. Najpoważniejsze straty miasto poniosło w wyniku najazdu księcia litewskiego Kiejstuta (1375-79), tzw. wielkiej wojny Polski z Zakonem krzyżackim (1409-11), wojny trzynastoletniej (1454-66) oraz wojny pruskiej w 1520 r. Ten etap dziejów Działdowa zakończył traktat krakowski z 1525 r., na mocy którego państwo zakonne w Prusach przekształciło się w świeckie księstwo, zależne od Rzeczypospolitej. Tutejsza ludność, zgodnie z zasadą „cuius regio, eius religio”, przyjęła wiarę protestancką.

W okresie wojen polsko-szwedzkich w XVII w. przez kilka miesięcy przebywał w Działdowie król Szwecji Karol X Gustaw, przyjmując na zamku poselstwa siedmiogrodzkie, rosyjskie i tureckie. W 1657 r. na miasto bardzo ucierpiało w wyniku najazdu tatarskich oddziałów Gabriela Wojniłłowicza. Nie mniej jednak od początku XVIII w., pod panowaniem Królestwa Pruskiego, Działdowo przeżywało okres rozkwitu, którego głównym czynnikiem było położenie miasta przy trakcie handlowym z Warszawy do Gdańska i Królewca. Przy drodze do Księżego Dworu odbywały się największe w Królestwie Pruskim jarmarki bydlęce, na które spędzano woły podolskie oraz jarmarki końskie. W końcówce stulecia Działdowo dwukrotnie padło ofiarą pożarów, w których spłonęły niemal wszystkie zabudowania miejskie. W latach 1806–1807 w Działdowie stacjonowały wojska napoleońskie. Przymusowy kwaterunek, kontrybucje, podatki i samowola żołnierzy wyniszczyły lokalną gospodarkę. W XIX w. w Działdowie założono szpital miejski i straż pożarną, w końcówce stulecia pobudowano linie kolejowe (do Malborka, Mławy, Grudziądza i Olsztyna), kościół katolicki pw. św. Wojciecha, sąd i więzienie, rzeźnię, mleczarnię oraz koszary wojskowe. W latach 1910-1912 wybudowano w mieście kanalizację i wodociągi.

Od 18 stycznia 1871 r. Działdowo znajdowało się w granicach Rzeszy Niemieckiej. Podczas I wojny św. niejednokrotnie było przedmiotem walk pomiędzy wojskami rosyjskimi i niemieckimi, a na przestrzeni kwietnia i czerwca 1915 r. było wielokrotnie bombardowane przez samoloty rosyjskie. Po wojnie, w wyniku decyzji konferencji paryskiej, zgodnie z zapisami traktatu wersalskiego Działdowo wraz z okolicznymi wsiami zostało przyłączone do II Rzeczypospolitej. W okresie międzywojennym miasto było ważnym ośrodkiem akcji polskiej na Mazurach, znanym z działalności m.in. J. Biedrawy, E. Sukertowej-Biedrawiny, K. Małłka. Ważną funkcję społeczną pełniły organizacje i instytucje: Mazurski Dom Ludowy, Muzeum Mazurskie, Związek Mazurów II i Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangeliczne.

W czasie drugiej wojny światowej, w dawnych polskich koszarach wojskowych, mieścił się hitlerowski obóz jeniecki, a następnie kolejno: obóz Selbstschutz, obóz przejściowy oraz wychowawczy obóz pracy i obóz karny. Czas okupacji niemieckiej skończył się w Działdowie w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r., kiedy do miasta wkroczył 29 Korpus Pancerny wchodzący w skład 48 Armii Polowej wojsk radzieckich i Działdowo ponownie znalazło się w granicach Polski. Nowe władze wprowadziły Działdowo w rzeczywistość PRL-u. W maju 1990 r., po transformacji ustrojowej kraju, zlikwidowano rady narodowe i ustanowiono sejmik samorządowy. Na nowo został utworzony urząd burmistrza, który w Działdowie objął Ryszard Duda.

Historię Działdowa prezentuje jedna ze stałych wystaw Muzeum Pogranicza pt. „Działdowo – miasto i ludzie dawnego pogranicza”, mieszcząca się w działdowskim zamku.

Zamek

Krzyżacy rozpoczęli budowę obecnego zamku w połowie XIV w. Pobudowano go na wzgórzu, otoczonym z trzech stron bagnami, będącym najwyższym miejscem w okolicy. Zamek wykonano na planie kwadratu o boku 46 m. Jako pierwszy stanął tzw. Duży Dom, jedyna zachowana do dnia dzisiejszego część. Czworokątny dziedziniec otoczono murami z basztami, dobudowano wieżę bramną i kolejne skrzydła. Do końca lat 40. XIV w. powstało przedbramie z mostem zwodzonym, dodatkowa linia murów oraz przedzamcze z własnymi murami, basztami, bramą, fosą i budynkami gospodarczymi.

Działdowski zamek krzyżacki stał się ważną twierdzą nadgraniczną, stanowiącą bazę wypadową do ataków na sąsiednie Mazowsze oraz będącą jednym z ogniw łańcucha nadgranicznych fortyfikacji obronnych Zakonu. W zamku gościli wielcy mistrzowie, spotykający się z książętami mazowieckimi, tu odbywały się także sądy mazowiecko-krzyżackie. W 1410 r. warownię na pewien czas opanowały idące pod Grunwald wojska Króla Władysława Jagiełły. W czasie ostatniej wojny polsko-krzyżackiej zamek działdowski i miasto zostały zdobyte przez wojska polskie i pozostały pod ich władaniem aż do roku 1525. Po roku 1525 i wcieleniu Działdowa do Prus Książęcych zamek stał się jedną z reprezentacyjnych siedzib księcia Albrechta Hohenzollerna. W tym okresie budowla zaczęła przybierać formy renesansowe. Projekt przebudowy twierdzy powierzono mistrzowi Blasiusowi Berwartowi z Królewca.

W 1656 r. podczas „potopu szwedzkiego” Karol X Gustaw urządził w Działdowie swą kwaterę główną, gdzie przyjmował poselstwa rosyjskie, siedmiogrodzkie i tureckie. Z tego okresu (1676 r.) pochodzą rysunki i projekty Piotra Lemkego. Z tych projektów, oprócz wyglądu ówczesnego zamku, poznajemy także przeznaczenie poszczególnych pomieszczeń. Wynika z nich, że dalej funkcjonowała stara krzyżacka kuchnia, a na pierwszym piętrze Domu Dużego kancelaria i kaplica. Na parterze w skrzydle północno-wschodnim funkcjonowały: piekarnia, browar i magazyn solny, a na pierwszym piętrze reprezentacyjna sala (znana już z miedziorytu E. Dahlberga). Skrzydło południowo-zachodnie było w całości skrzydłem mieszkalnym. Oprócz tego na zamku funkcjonowały: kancelaria, spichlerze, słodownia, stajnie i stodoły, mieszkania urzędników, a także więzienie. Pośrodku przedzamcza urządzono ogród zamkowy. W dobrym stanie były jeszcze budynki i obwarowania z basztami i mostem zwodzonym na przedzamczu. Tak pozostało do końca XVII w.

Od II poł. XVIII w. zamek zaczął popadać w ruinę, a największe szkody powstały podczas wojen napoleońskich. Po wojnach runęło sklepienie w sali parterowej Domu Dużego. W 1850 r. rozebrano dwa boczne skrzydła oraz dwie baszty. W 1868 r. spłonęła kondygnacja spichlerza budynku głównego. Prace remontowo-budowlane zamku podjęto dopiero w latach 70. XX w. W początkach XXI w. odbudowane zostało zachodnie skrzydło, mury wokół dziedzińca i brama wejściowa. Obecnie w odbudowanej części zamku mieści się siedziba Urzędu Miasta Działdowa.

W roku 2018, po zrealizowaniu projektu pn. „Zagospodarowanie gotyckiej części zamku krzyżackiego w Działdowie”, do użytku ponownie oddana została najstarsza część warowni, w której nową siedzibę otrzymało Muzeum Pogranicza. Wewnątrz udostępniono stałą wystawę muzealną pt. „Działdowo – miasto i ludzie dawnego pogranicza”, sale do ekspozycji czasowych oraz eventów, sale warsztatowe, bibliotekę historyczną i informację turystyczną. Zrekonstruowano również mury wokół dziedzińca zamkowego i część baszty narożnej, na których powstał taras widokowy. oraz krużganki przyległe do Dużego Domu.

INFORMACJE PRAKTYCZNE:

INFORMACJA TURYSTYCZNA
Muzeum Pogranicza, ul. Zamkowa 12, tel. 23 697 23 64, www.muzeum.dzialdowo.pl

ATRAKCJE TURYSTYCZNE
Muzeum Pogranicza (ul. Zamkowa 12, pl. Mickiewicza 43), www.muzeum.dzialdowo.pl                                                             

– Wystawa stała „Interaktywna wystawa państwa Zakonu Krzyżackiego”, pl. Mickiewicza 43                                                       Wystawa czynna dla zwiedzających: wtorek – sobota: 11.00 – 16.00                                                                                             Grupy powyżej 10 osób proszone są o wcześniejszą rezerwację osobiście w Muzeum w godzinach urzędowania, na adres    e-mail: edukacja@muzeum.dzialdowo.pl lub pod nr telefonu: 23 697 76 30.

– Wystawa stała „Działdowo – miasto i ludzie dawnego pogranicza”, ul. Zamkowa 12                                                              Wystawa czynna dla zwiedzających:

  • wtorek – środa: 10.00 – 17.00
  • czwartek – piątek: 9.00 – 17.00
  • sobota – 10.00 – 17.00
  • niedziela – 10.00 – 15.00

Grupy powyżej 10 osób proszone są o wcześniejszą rezerwację osobiście w Kasie Muzeum w godzinach urzędowania (parter), na adres e-mail: rezerwacja@muzeum.dzialdowo.pl lub pod nr telefonu: 23 697 23 32.

Krzyżackiego, pl. Mickiewicza 43, tel. 23 697 76 30, e-mail: impk@dzialdowo.pl, www.muzeumdzialdowo.pl
Muzeum czynne jest od wtorku do piątku w godz. 10.00–17.00, w sobotę w godz. 10.00–16.00 i w okresie wakacyjnym (lipiec–sierpień) w pierwszą i ostatnią niedzielę miesiąca w godz. 10.00–14.00; wstęp wolny

KULTURA I ROZRYWKA
Miejska Biblioteka Publiczna, ul. Wolności 64A, tel. 23 697 20 43, www.mbpdzialdowo.pl
Miejski Dom Kultury, ul. Wolności 64, tel. 23 697 21 92, www.mdkdzialdowo.pl
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Robotnicza 10, tel. 23 697 46 70, www.mosirdzialdowo.pl
Lodowisko (czynne w sezonie zimowym: grudzień–marzec), Orlik przy ul. Świerkowej, tel. 500 018 516

BAZA NOCLEGOWA:
Hotel – Restauracja WKRA ***, ul. Zamkowa 2, tel. 23 697 22 77, www.hotelwkra.pl
Hotel – Restauracja PRZEDZAMCZE ***, ul. Zamkowa 9, tel. 608 062 803, 23 697 29 50, www.przedzamcze.com
Hotel – Restauracja VARIA ***, ul. gen. Józefa Hallera 30, tel. 23 697 37 75, http://hotelvaria.pl
W Dolinie Sala Bankietowa, ul. Grunwaldzka 32, tel. 507 715 669, 505 974 233, sala-dzialdowo.pl
MOSiR – pokoje gościnne, ul. Robotnicza 10, tel. 23 697 46 70, www.mosirdzialdowo.pl

Noclegi w odległości do 10 km od miasta                                                                                                                                „Magnolia” Restauracja i Hotel – stadnina koni, Malinowo 12, tel. 505 297 268, https://www.magnoliamalinowo.pl
„Na wzgórzu” Sala Bankietowa, Wysoka 44A, tel. 509 865 922, http://nawzgorzukozik.pl
Dom Weselny: Pałac Ślubów Domino, Komorniki 18, tel. 502 086 360, 23 697 43 32, https://paac-slubow-domino.business.site

GASTRONOMIA:
Restauracja WKRA, ul. Zamkowa 2, tel. 23 697 22 77, www.hotelwkra.pl
Restauracja PRZEDZAMCZE, ul. Zamkowa 9, tel. 608 062 803, 23 697 29 50, www.przedzamcze.com
Restauracja VARIA , ul. Gen. Józefa Hallera 30, tel. 23 697 37 75, http://hotelvaria.pl
Restauracja „Klubowa”, ul. Hallera 11, tel. 531 454 783
Bar „Cymes”, ul. Polna 28, tel. 509 674 174
Bar „Pełny Gar”, ul. Młyńska 1,tel. 23 697 69 25
Bar Kozik, ul. Mrongowiusza 9, tel. 23 697 38 77
Bar Na bogato – obiady domowe, ul. Nidzicka 32, tel. 23 697 69 25
PasiBrzuch – domowe obiady, ul. Skłodowskiej-Curie 32A, tel. 503 599 512
Pizzeria „Biesiadowo”, ul. Kościuszki 22, tel. 23 697 97 90
Pizzeria „Od Nowa”, ul. Wł. Jagiełły 15,tel. 793 730 565
Pizzeria 105, ul. Nidzicka 10, tel. 799 024 572
Grill House Piramida kebab, ul. Jagiełły 37, tel. 787 281 810                                                                                                  Cukiernia Rosario, ul. Waryńskiego 2                                                                                                                                        Park Caffe w Parku Jana Pawła II, ul. Orzeszkowej 1F

IMPREZY – Gala wręczenia nagród Katarzynki, Festiwal Tańca „Show The Flow”, Międzynarodowy Halowy Turniej Baseballu „Działdowo Cup”, Festyn „Wstąp po zdrowie”, Rodzinny Rajd Rowerowy, Powiatowe Wieczory z Poezją, Chillout Rynek Festiwal Działdowo, Dni Działdowa, Urodzinowa Działdowska Dycha, Jarmark Rękodzieła, Antyków i Zdrowej Żywności, Turniej Rycerski w Działdowie, Jesienny Rajd Rowerowy, Festyn Cittaslow „Pomarańczowa Niedziela”, Działdowski Bieg Niepodległości, Ogólnopolski Młodzieżowy Festiwal Piosenki SUPERHIT FESTIVAL, „Odpalany choinkę” – Działdowski Jarmark Bożonarodzeniowy Mecze Superligi Tenisa Stołowego z udziałem KS „Dekorglass” Działdowo (w sezonach ligowych) – https://superliga.com.pl/ksdekorglass/

Informacje: http://www.dzialdowo.pl

Urząd Miasta
ul. Zamkowa 12
tel. 23 697 04 00
http://www.dzialdowo.pl

Sztum

Sztum

HISTORIA

Zamek w Sztumie został wybudowany przez Zakon Krzyżacki w latach 1326-1331 w miejscu wcześniejszych umocnień pruskich. Powstał na niewielkiej wyniosłości, na wyspie pośrodku dawnego Jeziora Białego. Zamek pełnił rolę przyczółka osłaniającego od południa warownię malborską, był także letnią rezydencją wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego. Sztumska warownia pozostała w rękach Zakonu do 6 stycznia 1468 r., kiedy została włączona do Prus Królewskich i na długie lata stała się rezydencją polskich starostów. Na zachód od zamku, w obrębie murów obronnych, rozbudowało się miasto lokacyjne. Wytyczono w nim 50 działek osadniczych. Władza spoczywała w rękach rady, na której czele stał wójt. Dwa razy w roku (22 VI i 11 XI) odbywał się w Sztumie jarmark, a w każdy piątek targ. Mieszczanie zajmowali się przeważnie uprawą roli i warzeniem piwa. Sztum był miejscem sądów ziemskich dla województwa malborskiego, a od XVI w. także sejmików szlacheckich.

Dzisiejszy Sztum usytuowany jest na przesmyku miedzy dwoma jeziorami: Barlewickim i Zajezierskim (które połączone tworzyły niegdyś jeden akwen wodny – J. Białe). Ze średniowiecznej zabudowy zamku, po XIX-wiecznych rozbiórkach przetrwały: główne skrzydło południowe, fragmenty skrzydła wschodniego, brama wjazdowa, studnia oraz fragmenty dwóch baszt i murów obronnych. Bractwo Rycerzy Ziemi Sztumskiej przypomina mieszkańcom i turystom bogatą przeszłość historyczną miasta, organizując turnieje rycerskie i pokazy walk. Na terenie zamku odbywają się także plenery malarskie i wystawy.

Miasto otoczone jest niezniszczonymi lasami z dużą ilością zwierzyny łownej i bogatym runem leśnym. W okolicy znajdują się 4 rezerwaty przyrody z ciekawą roślinnością. Krajobraz pojezierny oraz położenie w dolinie Wisły czynią gminę Sztum atrakcyjnym terenem wypoczynku i rekreacji.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

ATRAKCJE TURYSTYCZNE
XIV-wieczny zamek pokrzyżacki (na Wzgórzu Zamkowym – turnieje rycerskie, pokazy walk, plenery, wystawy); kościół parafialny św. Anny (wnętrze neogotyckie z elementami wystroju barokowego); kościół poewangelicki (budowla o formach neoklasycystycznych) z XIX w. w którym mieści się tzw. Małe Muzeum; pałace i dworki szlacheckie m.in. w Waplewie Wielkim, Zajezierzu, Barlewicach, Czerninie, Małych Ramzach; fosa staromiejska z rzeźbą koni sztumskich; bulwar zamkowy; przystań jachtowa w Białej Górze; śluza w Białej Górze

zwiedzanie zamku: Zamek w Sztumie Odział Muzeum Zamkowego w Malborku, ul. Galla Anonima 16, 82-400 Sztum, https://www.facebook.com/Zamek-w-Sztumie-oddzia%C5%82-Muzeum-Zamkowego-w-Malborku-503444390056472/

KULTURA
Sztumskie Centrum Kultury, ul. Reja 13, tel. 55 640 63 45, www.scksztum.pl

Stowarzyszenie Bractwo Rycerzy Ziemi Sztumskiej, Galla Anonima, tel. 724 102 492, 603 407 573,                                            e-mail: BRZS.SZTUM@GMAIL.COM

W Kino-Teatrze „Powiśle” swoją siedzibę ma Sztumskie Centrum Kultury, które sprawuje opiekę nad obiektem.
Sztumskie Centrum Kultury zajmuje się przygotowywaniem i realizacją programów o charakterze kulturalnym i oświatowym. Ważną sferą aktywności jest działalność edukacyjna. Całorocznie prowadzone są zajęcia m.in. nauki tańca, plastyczne, teatralne, gry na gitarze, keyboardzie, pianinie, perkusji oraz flecie. Obiekt zapewnia zaplecze artystyczne, dzięki któremu możliwa jest oprawa muzyczna i plastyczna organizowanych tu imprez kulturalnych. W piwnicach znajdują się pracownie artystyczne – teatralna (Sala Czarna), muzyczna i magazyny. Pierwszy poziom budynku zajmuje kino-teatr, pomieszczenia wystawiennicze i pracownie. Posiada on charakter wystawowo/muzealny, znajduje się tam m.in. sala kinowa, sala konferencyjna, sale warsztatowe oraz korytarz przeznaczony na wystawy historyczne, etnograficzne i kolekcjonerskie, promujące głównie historię Ziemi Sztumskiej oraz regionu, wystawy sztuki współczesnej, malarstwa, grafiki, rysunku, rzeźby, plakatu i innych form sztuki plastycznej. Przy ich organizacji SCK współpracuje z muzeami, ośrodkami kultury, instytucjami o charakterze naukowym, zarówno krajowymi jak i zagranicznymi. Sale wykorzystuje się także w celach konferencyjno-bankietowych (do dyspozycji jest nagłośnienie oraz sprzęt oświetleniowy). Drugi poziom tworzą pomieszczenia o charakterze biurowym oraz warsztatowym. W budynku Kino-Teatru istnieje także możliwość poprowadzenia imprez połączonych (np. konferencji naukowej i wystawy, wernisażu i koncertu). Doświadczenie w zakresie organizacji różnego rodzaju imprez gwarantuje powodzenie każdego przedsięwzięcia. Kino-Teatr „Powiśle” to jedyne kino cyfrowe na Powiślu. Kino posiada bardzo rozbudowany zakres seansów filmowych oraz bajek. Filmy emitowane są w bardzo krótkich odstępach czasu od premiery.

BAZA NOCLEGOWA
Zajazd Jonatan, Czernin, ul. Sadowa 2, tel. 55 640 20 09 e-mail: zajazd_jonatan@wp.pl, www.zajazd-jonatan.pl
Gospodarstwo Rolne. Agroturystyka Jakub Gossa „Stajnia Iskra”, Sztumskie Pole, ul. Łąkowa 19, tel. 55 277 34 01, 504 025 326, e-mail: kontakt@stajniaiskra.pl, http://www.stajniaiskra.pl
Dworek u Leszczyńskich, Gościszewo 33, tel. 55 647 41 03, 697 084 634, e-mail: biuro@leszczynski-bud.pl, rezerwacja@leszczynski-bud.pl, http://www.dworekuleszczynskich.com.pl
Leśniczówka Wydry – Kwatera Myśliwska, Wydry 2, tel. 55 277 21 69  
Agroturystyka „Nad Białym“, Sztumskie Pole, ul. Żeromskiego 34, tel. 507 077 909, 503 160 340, e-mail: poskor1@wp.pl, http://www.nadbialym.com.pl
Gospodarstwo Agroturystyczne Klimbergowice, Sztumska Wieś 60a, tel. 55 640 48 08, 605 550 079, e-mail: klimberg@wp.pl
Gospodarstwo Agroturystyczne w Postolinie, Postolin 23, tel. 55 277 14 68, 696 501 947, e-mail: postolin23@gmail.com, http://www.postolin23.pl
Biały Dworek, Postolin 106, tel. 793 290 92, e-mail: bialy.dworek106@wp.pl; marta.mk1@wp.pl
Gospodarstwo Agroturystyczne „Pałac”, Barlewice 14, tel. 55 277 39 39, e-mail: palac@palac.malbork.pl                                    Gościniec Rycerski, Gościszewo 6, tel. 533 988 095, e-mail: arkady.gosciszewo@gmail.com,                                  http://www.malbork-gosciniec-rycerski.pl/
Gospodarstwo Agroturystyczne: Dom w lesie, Sztumskie Pole, ul. Łąkowa 18, e-mail: chrabol@onet.eu
Gospodarstwo Rolne Agroturystyka Iwona Maliszewska, Lądziki 17, Sztumskie Pole
Gospodarstwo Agroturystyczne „Kuliki” Mirosław Barcikowski, Sztumska Wieś 61, tel. 55 267 92 19

GASTRONOMIA
Szwalnia Restauracja & Pub, ul. Lipowa 2, tel. 55 611 02 35
Restauracja Bar Smakosz, ul. Osińskiego 5, tel. 55 277 22 50                                                                                                            DOM Restauracja, ul. Jagiełły 27, Sztum, tel.  509 708 276, e-mail: domrestauracjasztum@gmail.pl                                             Caffe Figaro, ul. Jagiełły 2, tel. 55 272 07 40
Bar Przedzamcze, ul. Jagiełły 8, tel. 55 277 78 31
Zajazd Jonatan, ul. Sadowa 2, tel. 55 640 20 09, e-mail: zajazd_jonatan@wp.pl, www.zajazd-jonatan.pl
Pizzeria Roma, ul. Galla Anonima 2, tel. 55 277 55 55
Fantazja Pizza Pub, ul. Galla Anonima 1, tel. 55 277 32 22
Bar Fast Food, ul. Mickiewicza 30a, tel. 55 277 32 22
Caffe Figaro, ul. Jagiełły 2, tel. 55 272 07 40
Mała Gastronomia, ul. Reja 11
Pub Corona, ul. Reja 13
Brooklyn Bistro, Plac Wolności 21                                                                                                                                                           Po Lodzie. Pracownia Lodów Rzemieślniczych, Sztum, ul. Osińskiego 7

 

IMPREZY – Dni Ziemi Sztumskiej, Bieg Solidarności 3 Maja, Sztumska Noc Bluesowa, Ogólnopolski i Międzynarodowy Przegląd Sztuki Więziennej, Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych, Międzynarodowy Zlot Miłośników VW Garbusa & CO Noc Świętojańska

informacje: www.scksztum.pl

Urząd Miasta i Gminy
ul. Mickiewicza 39, tel. 55 640 63 03
www.sztum.pl

Ryn

Ryn

ZAMEK KRZYŻACKI w RYNIE

Ryn to urocze mazurskie miasteczko, położone na przesmyku dwóch jezior Ołów i Ryńskie, na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. Nad miastem góruje XIV-wieczny zamek krzyżacki założony przez wielkiego mistrza Winrycha von Kniprode, który w 1379 r. odbył słynną podróż statkiem z Rynu do Malborka. Zamek należał do najważniejszych w łańcuchu umocnień na wschodzie państwa krzyżackiego. Był siedzibą komtura i został zbudowany jako zamek konwentualny – „warowny klasztor”. W założeniu spełniał funkcje siedziby klasztoru, władz prowincji i warowni rycerskiej. Służył zarówno do obrony jak i wypadów na Litwę. W 1418 r. w zamkowej zbrojowni były 22 działa, 72 kusze i 14000 bełtów. Zamek oprócz funkcji militarnej, pełnił również rolę administracyjno-gospodarczą, zaopatrując Zakon m.in. w mąkę, ryby, miód i mięso dzikiej zwierzyny. Powołany tu urząd rybacki posiadał łodzie i aż dziewięć statków. Przy zamku istniał duży folwark gdzie hodowano konie (w 1418 r. było ich 187) i inne zwierzęta. Uprawiano tu zboża, zbierano miód z leśnych pasiek. Na potrzeby Zakonu pracował młyn, do napędzania którego wykorzystano różnicę poziomów wód w jeziorach. W latach 1412–1420 działała huta żelaza. Załoga zamku liczyła ok. 50 osób nie licząc pracowników folwarku. Pierwszym komturem był Fryderyk von Wallenrod, brat wielkiego mistrza Konrada von Wallenrod, który był pierwowzorem tytułowego bohatera powieści poetyckiej Adama Mickiewicza. Według legendy zamek i jezioro Ołów, stanowiące naturalną fosę, przypominały Krzyżakom rzekę Ren (Rhein) i zamki nad nią stojące, stąd wzięła się nazwa Ryn.

W połowie XV w. zamek został zdobyty przez powstańców Związku Pruskiego. W krzyżackie władanie zamek powrócił po niespełna roku, odbity przez wojska zaciężne. Wraz z zamkiem rozwijała się osada (podzamcze), która dała początek przyszłemu miastu. W końcu XV w. podzamcze otrzymało prawo osiedla targowego, co w znacznym stopniu przyczyniło się do jego rozwoju. W XVI w. po likwidacji Zakonu utworzono tu Starostwo Prus Książęcych. W pierwszej połowie XVII w. przystąpiono do rozbudowy zamku, dobudowano skrzydło południowo-zachodnie z przejazdem bramnym oraz północno-zachodnie. Natomiast czwarte, północno-wschodnie skrzydło pochodzi z 1883 roku. Do istniejącego skrzydła gotyckiego dobudowano okrągłą wieżyczkę mieszczącą schody. Zamek w Rynie w czasach książęcych był siedzibą książęcego łowczego, zaś starosta ryński pełnił nadzór nad łowami i lasami całych Prus Książęcych. W połowie XVII w. najazd Tatarów zatrzymał rozwój Rynu. Najeźdźcy część mieszkańców wzięli w jasyr, resztę wymordowali, pustosząc i paląc osadę. W pół wieku później epidemia dżumy dokonała wielkich spustoszeń w osadzie i regionie. W 1723 r. Ryn otrzymał prawa miejskie. Miało to ułatwić odbudowę i stanowić bodziec do dalszego rozwoju. W XIX w. zamek pełnił funkcję więzienia dla kobiet, a podczas II wojny światowej przetrzymywano w nim jeńców rosyjskich, polskich i więźniów niemieckich.
Zamek w Rynie ma swoje tajemnice. Z przekazów wiadomo, że ryński zamek miał połączenie tunelem z nieistniejącym gotyckim kościołem oraz z tzw. Domem Komtura. Historia ucieczki oficera Wermachtu tunelem z więziennej celi zamku do pobliskiego lasu, potwierdza istnienie dłuższych tuneli strategiczno – ewakuacyjnych wychodzących poza obręb miasta. Według legendy w murach krzyżackiego zamku też straszy. Pojawia się tu duch księżnej Anny, żony księcia litewskiego Witolda który obiecał Krzyżakom, że w decydującej fazie bitwy pod Grunwaldem przejdzie na ich stronę. Obietnicę złożył w Rynie, gdzie przyjechał z żoną Anną i dziećmi. Pod Grunwaldem Witold nie zdradził i do końca walczył po stronie Jagiełły. Krzyżacy w zemście zamurowali żywcem księżną Annę i jej dzieci. Od tego czasu po zmroku, po komnatach przechadza się jej duch, opłakując zamordowane dzieci.

Od lipca 2006 r. na zamku funkcjonuje czterogwiazdkowy ekskluzywny Hotel Zamek Ryn, spełniający oczekiwania najbardziej wymagających gości. Okolice Rynu słyną z pięknej przyrody. Pofałdowany, pagórkowaty teren, malownicze jeziora pełne uroczych zatok i półwyspów, z mnogością ciekawych zakątków podkreślają wyjątkowość tego miejsca. Na gości oprócz komfortowych pokoi i wyśmienitej kuchni czekają liczne atrakcje i tajemnice. Hotel Zamek Ryn przez cały rok tętni życiem. Organizowane są tu rodzinne wakacje i weekendy oraz świąteczne i noworoczne pobyty. Hotel posiada doskonale wyposażone Centrum Konferencyjne, w którym odbywają się konferencje i szkolenia dla firm z całej Polski.
Bogate zaplecze rekreacyjne Wellness i Spa pozwoli gościom luksusowo wypocząć. W zamkowej stylowej restauracji i winiarni warto spróbować miejscowych specjałów i trunków. Zwiedzając zamek z przewodnikiem poznamy jego historię, a dodatkową atrakcją będzie udział w hucznej biesiadzie rycerskiej. Na zamkowym dziedzińcu uczestnicy biesiad w stylowych strojach z epoki przeniosą się w czasy średniowiecza. Pokazom walk rycerskich towarzyszy degustacja dań opartych na przepisach zamkowej kuchni. Na Podzamczu w dawnym młynie zamkowym mieści się Gościniec Ryński Młyn, w którym znajduje się sklep Smaki Mazur i restauracja z daniami kuchni staropolskiej.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

Atrakcje w hotelu i okolicy

W hotelu znajdują się: kręgielnia, wypożyczalnia rowerów, tenis, sala fitness, castle casino, basen w podziemiach, sauny, spa księżnej Anny, sala bilardowa, klub malucha, winiarnia. Hotel organizuje zwiedzanie zamku z przewodnikiem i biesiady rycerskie. Można też odbyć lot balonem, samolotem lub motolotnią, wybrać się na wycieczkę rowerem lub samochodem terenowym, wziąć udział w nurkowaniu, żeglowaniu lub w wędkowaniu, tudzież popływać jedną z zamkowych motorówek. W pobliżu jest strzeżona plaża z wypożyczalnią sprzętu wodnego, ekomarina, trasa spacerowa i rowerowa wokół jeziora Ołów  oraz wieża widokowa.

Gastronomia

Restauracja Refektarz, Winiarnia, Restauracja Gościniec Ryński Młyn i sklep Smaki Mazur

Rezerwacje stolików w zamkowej, czterogwiazdkowej Restauracji Refektarz: tel. 87 429 7018, e-mail: restauracja@zamekryn.pl

Noclegi

Hotel Zamek Ryn****, Gościniec Ryński Młyn, Willa Pod Zamkiem – recepcja wszystkich  obiektów hotelowych znajduje się w Zamku.

rezerwacja miejsc: Recepcja czynna codziennie 24h/doba, tel. 87 429 70 00, fax 87 429 70 01, e-mail: hotel@zamekryn.pl, www.zamekryn.pl

Zwiedzanie zamku z przewodnikiem:

dzieci 5-12 lat – 5zł, dorośli – 10 zł, dzieci do 5 lat – gratis

W okresie wakacji w każdy czwartek: wstęp na Biesiady Rycerskie i Krzyżackie, bilety dla dzieci 5-12 lat – 60 zł, dorośli – 99 zł, dzieci do lat 5 – gratis

IMPREZY – Festiwal Kultury Średniowiecza – Mazuria, Festiwal Wina Zamkowe Bachanalia, Ogólnopolski Konkurs Młodych Talentów Sztuki Kulinarnej l’Art de la cuisine Martell, Medieval Games – największe w Polsce zawody crossfit 

informacje: www.zamekryn.pl

Mazurskie Centrum Kongresowo-Wypoczynkowe
Zamek Ryn****

Plac Wolności 2, tel. 87 429 70 00, fax 87 429 70 01
www.zamekryn.pl

Ostróda

Ostróda

HISTORIA

Ostróda jest jednym z najstarszych miast Pojezierza Mazurskiego. Wśród zabytków miasta wyróżnia się zamek gotycki, który w 1393 r został zbudowany przez Krzyżaków na miejscu dawnej fortecy z końca XIII w. Tutaj była siedziba komturstwa krzyżackiego. Od 1977 roku odbudowywany po zniszczeniach spowodowanych wojną. Dzisiaj na dziedzińcu i w salach zamkowych odbywają się liczne imprezy. W Ostródzie warto również zobaczyć kościół neogotycki z lat 1856-1875, z dobudowaną na początku XX w. wieżą, a także Kościół ewangelicko-augsburski z 1907 r.

W malowniczym krajobrazie kilkunastu jezior otoczonych licznymi wzgórzami morenowymi i urokliwymi lasami mieszanymi ciągną się nitki kanałów łączących liczne jeziora w przeurocze szlaki wodne. Lazurowe wody mazurskich jezior, czyste powietrze, bujna flora i rzadkie w innych regionach kraju okazy fauny tworzą doskonałe warunki do wypoczynku. Atutem Ostródy jest nowoczesna i dobrze rozwinięta baza hotelowa, pozwalająca poczuć się dobrze każdemu turyście. W zależności od zasobności kieszeni goście mogą odpoczywać w luksusowych hotelach lub na polach campingowych i namiotowych, których w Ostródzie i okolicy nie brakuje. Wśród wielu atrakcji tych pięknych i malowniczych terenów poczesne miejsce zajmuje rozgałęziony system żeglugowy Kanału Elbląskiego, będący nie tylko najdłuższym, ale i najbardziej interesującym pod względem technicznym, unikalnym w skali światowej kanałowym szlakiem wodnym. Rejs rozpoczyna się w Ostródzie, w centrum miasta z przystani nad Jeziorze Drwęckim. Na trasie tego zabytku sztuki hydrograficznej wybudowano dwie śluzy oraz pięć pochylni. Pochylnie niwelują różnicę poziomów wody o 99 m. Statki pokonują pochylnie na specjalnych wózkach. Tylko u nas statki pływają po trawie! Regularne rejsy statkami białej floty po kanale Ostródzko-Elbląskim rozpoczynają się 1 maja i trwają do 30 września każdego roku. Dla turystów lubiących piesze wędrówki niesamowitą atrakcją są dwa szlaki piesze: niebieski – „Naddrwęcki” i zielony – „Jezior podostródzkich” o łącznej długości 25 km. Rajem dla kajakarzy będzie poznanie szlaków kanałowych: „Szlaku Rzeki Szelążnicy”, „Szlaku Kanału Ostróda-Elbląg”, „Szlaku Rzeki Drwęcy”, „Szlaku Ostróda – Miłomłyn – Stare Jabłonki” oraz „Szlaku Górnej Drwęcy”. Gmina Ostróda posiada wyjątkowe walory przyrodniczo-turystyczne. Znajdują się tutaj malownicze jeziora, rzeki, kanały, lasy oraz obszary o dość nietypowej w tym regionie rzeźbie terenu – pas Wzgórz Dylewskich z najwyższym na Pojezierzu Mazurskim wzniesieniem – Górą Dylewską – 312 m.n.p.m. Na terenie gminy znajduje się „Rezerwat Jez. Czarne” z rzadko występującą roślinnością wodną, „Rezerwat Jez. Francuskie” w pobliżu Góry Dylewskiej, „Rezerwat Rzeka Drwęca”. Znaczącą część obszaru gminy zajmuje Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich o powierzchni 7782 ha. Oprócz wspaniałej przyrody na terenie gminy znajduje się wiele zabytków architektury. Przede wszystkim budowle sakralne, dworki i pałace oraz mosty i wiadukty dawnych linii kolejowych – m.in. gotycki kościół z XIV wieku w Glaznotach, gotycki kościół z XV wieku w Ornowie, pałace w Ostrowinie, Szyldaku, Klonowie. Jedną z najbardziej znanych i atrakcyjnych miejscowości wypoczynkowo-turystycznych w gminie Ostróda a także na Pojezierzu Mazurskim są Stare Jabłonki położone nad Jez. Szeląg Mały. Znajduje się tutaj hotel, campingi, ośrodki wypoczynkowe, stanice wodne. Szeroka gama możliwości – uprawiania sportów wodnych, także zimowych (stok narciarski k/Góry Dylewskiej), piękne lasy, czyste powietrze, spokój, bogaty wybór bazy noclegowo – gastronomicznej sprawia, że każdy znajdzie tutaj coś interesującego dla siebie.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

INFORMACJA TURYSTYCZNA
pl. Tysiąclecia Państwa Polskiego 1a, tel. 89 642 30 00, www.mazury-zachodnie.pl

ATRAKCJE TURYSTYCZNE

Muzeum w Ostródzie, ul. Mickiewicza 22, tel. 89 646 32 31, www.muzeumwostrodzie.pl

charakter ekspozycji – ekspozycja stała m.in. makiety urbanistyczne miasta z XIV w. i pocz. XX w., meble, elementy wykopalisk archeologicznych, narzędzia rolnicze i drobnego rzemiosła

Zwiedzanie: W poniedziałki, niedziele i święta państwowe muzeum jest nieczynne.

sezon: 1.09. – 31.10.
wtorek – piątek: 9.00 – 16.00
sobota: 10.00 – 16.00
niedziela: 10.00 – 15.00

sezon: 1.11. – 31.03.
wtorek – piątek: 9.00 – 16.00
sobota: 10.00 – 15.00

sezon: 1.04. – 31.05.
wtorek – piątek: 9.00 – 16.00
sobota: 10.00 – 16.00
niedziela: 10.00 – 15.00

sezon: 1.06.– 30.06.
wtorek – piątek: 9.00 – 16.00
sobota – niedziela: 10.00 – 16.00

sezon: 1.07.– 31.08
wtorek – piątek: 9.00 – 17.00
sobota – niedziela: 10.00 – 16.00

Wieża widokowa w Kościele Ewangelicko-Metodystycznym, ul. Sienkiewicza 22, tel. 89 646 29 02
Aquapark Ostróda, ul. Jana Pawła II 9a, tel. 89 670 99 40
Wyciąg nart wodnych, bulwar jeziora Drwęckiego (zarządca OCSiR), tel. 661 112 705
Rejsy Kanałem Elbląsko – Ostródzkim Żegluga, tel. 89 670 92 17/27

KULTURA i TURYSTYKA
Centrum Kultury i Sportu – Zamek, ul. Mickiewicza 22, tel. 89 646 32 31, www.ck.ostroda.pl
Galeria na Zamku, ul. Mickiewicza 22, tel. 89 646 32 31
Żegluga Ostródzko – Elbląska, ul. Mickiewicza 9a, tel. 89 670 92 17/27, http://zegluga.com.pl/                                                    Komleks sportowo-rekreacyjny w Ostródzie, Ostróda, ul. 3 Maja 9a, tel. 661 122 142,                                            http://ocsir.pl/sport-objects/kompleks-sportowo-rekreacyjny/                                                                                                           Plaża miejska nad jeziorem Drwęckim, Ostróda ul. Turystyczna, tel. +48 661 125 887,                                            http://ocsir.pl/sport-objects/kapielisko-miejskie-nad-jeziorem-drweckim/                                                                                         Strefa Aktywności Rodzinnej Ostróda, ul. Słowackiego 40, tel. 89 646 08 13,                                                        http://ocsir.pl/sport-objects/strefa-aktywnosci-rodzinnej/

BAZA NOCLEGOWA
Hotel Willa Port Art.&Business****, ul. Mickiewicza 17,
tel. 89 642 46 00, www.willaport.pl
Hotel „Promenada”, ul. Mickiewicza 3, tel. 89 642 81 00
Hotel Dom Polonii ul. Pieniężnego 6, tel. 89 646 95 96
Hotel „Sajmino Family House” ul. Michała Kajki 3, tel. 89 646 71 24
Apartamenty 3 Kolory ul. 3 Maja 7, tel. 603 696 585, 693 848 320
Brama Mazur ul. Frańciszkańska 1, tel. 690 257 739

RESTAURACJE
„Kresowa”, ul. Sienkiewicza 10a/1, tel. 89 646 67 85
„King Pin Club & Restaurant” ul. Jana Pawła II 9/19, tel. 89 642 30 77
„Tawerna”, ul. Mickiewicza 21, tel. 89 640 52 93
„Kraina Jezior”, ul. Olsztyńska 57, tel. 89 646 18 27
„Dom restauracyjny u Wokulskiego”, ul. Bolesława Prusa 2, tel. 89 646 76 11
„Hospoda u Jezera” ul. Mickiewicza 13B, tel. 89 646 40 96
„Restauracja Przystań i Przyjaciele”, Warlity Wielkie 15, tel. +48 89 506 55 12

IMPREZY – Ostróda Reggae Festiwal, Festiwal Muzyki Tanecznej, Lato z Folklorem

informacje: www.ck.ostroda.pl

Urząd Miasta

ul. Mickiewicza 24, tel. 89 642 94 00

www.ostroda.pl

Olsztyn

Olsztyn

HISTORIA

Olsztyn – zamek Kapituły Warmińskiej. W 1348 roku rozpoczęto budowę najstarszego skrzydła, a w XV-XVI wieku dobudowano skrzydło południowe i górną część wieży. Olsztyński zamek jest doskonałym przykładem architektury gotyckiej. Obecnie swoją siedzibę ma w nim Muzeum Warmii i Mazur. W latach 1516-1519 i 1520-1521 administratorem zamku był Mikołaj Kopernik. Wśród wielu oryginalnych pamiątek, na ścianie zamkowego krużganka znajduje się osobiście wykonana przez Mikołaja Kopernika tablica astronomiczna do wskazywania równonocny wiosennej i jesiennej. Muzeum proponuje swoim gościom spotkania pod hasłem „Niedziela w muzeum”, podczas których można zapoznać się z wystawami w niekonwencjonalny sposób, np. przymierzyć zabytkową zbroję lub wziąć. Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy poezję” i koncerty zespołu kameralnego „Pro Musica Antiqua” działającego pod patronatem MWiM (koncerty raz w miesiącu) już na stałe wpisały się w kalendarz olsztyńskich imprez kulturalnych.

Olsztyn to stolica Warmii i Mazur – regionu, który słynie nie tylko ze swojej ciekawej historii, ale przede wszystkim z niezwykle urokliwych krajobrazów oraz największego skupiska jezior w Polsce. Nie bez przyczyny Warmia i Mazury są nazywane Krainą Tysiąca Jezior i uchodzą za „Zielone Płuca Polski”. Chętnie inwestują tu przedsiębiorcy, których interesują zyski z turystyki oraz tacy, którym nieobca jest gospodarka proekologiczna. Duże obszary niezagospodarowanej ziemi i stosunkowo małe zasiedlenie stwarzają szansę dalszego rozwoju regionu. Przez centrum Olsztyna wartkim nurtem, tworząc malownicze przełomy, płynie rzeka Łyna. Kajakiem można nią dopłynąć aż do wschodniej granicy polsko-rosyjskiej, a po jej przekroczeniu – dalej Pregołą do Kaliningradu. W obrębie miasta leży kompleks leśny o powierzchni ponad 1000 ha – niezwykle popularny wśród mieszkańców Las Miejski. W granicach administracyjnych miasta znajduje się 11 (a niektórzy twierdzą, że nawet 15) jezior. Jeziora umożliwiają uprawianie sportów wodnych, zwłaszcza żeglarstwa i kajakarstwa, a zimą bojerów. Do dyspozycji jest sześć plaż i kąpielisk. W sezonie letnim po największym jeziorze Ukiel odbywają się rejsy statkiem wycieczkowym. Olsztyn należy do Federacji Miast Kopernikowskich. Siedziba federacji mieści się w Olsztyńskim Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym, które prowadzi szeroko zakrojoną działalność popularyzacyjno-dydaktyczną i zaprasza na ciekawe projekcje astronomiczne, obserwacje Słońca, pokazy gwiaździstego nieba, Księżyca i planet. Przy Wysokiej Bramie ma swój początek „czerwony” Szlak Kopernikowski, który prowadzi przez Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński, Pieniężno, Braniewo do Fromborka.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

INFORMACJA TURYSTYCZNA
Wojewódzkie Centrum Informacji Turystycznej, ul. Staromiejska 1, tel. 89 535 35 65, 89 535 35 66, e-mail: wcit@warmia.mazury.pl, http://mazury.travel

Info Olsztyn – Miejska Informacja Turystyczna
pl. Jana Pawla II 1 (w przyziemiu ratusza, wejście od ul. 1 Maja)

KULTURA

Muzeum Warmii i Mazur, ul. Zamkowa 2, tel. 89 527 95 96, www.muzeum.olsztyn.pl

charakter ekspozycji – wystawy stałe poświęcone Mikołajowi Kopernikowi i historii miasta: Mikołaj Kopernik – mieszkaniec zamku olsztyńskiego, Ze skarbca Muzeum. Sztuka dawna i rzemiosło artystyczne, Sztuka ludowa Warmii i Mazur; wystawy czasowe: cykl „Galeria jednego obrazu”, cykl „Życiorysy” w Sali Kromera, cykle „Cavata na olsztyńskim zamku” i „Cymelia muzealne”

Zwiedzanie:
W poniedziałki i w niektóre dni świąteczne muzeum jest nieczynne.

sezon: 1.05. – 30.06.
wtorek – sobota: 9.00 – 17.00
niedziela: 10.00 – 18.00

sezon: 1.07. – 31.08.
wtorek – niedziela: 10.00 – 18.00

sezon: 1.09. – 30.09.
wtorek – sobota: 9.00 – 17.00
niedziela: 10.00 – 18.00

sezon: 1.10. – 30.04.
wtorek – sobota: 10.00 – 16.00
niedziela: 10.00 – 18.00

Dom Gazety Olsztyńskiej, ul. Targ Rybny 1, tel. 89 534 01 19
Muzeum Przyrody, ul. Metalowa 8, tel. 89 533 47 80
Miejski Ośrodek Kultury, ul. Dąbrowszczaków 3 (Kamienica Naujacka), tel. 89 522 13 72 (centrala),
89 522 13 70 (informacja kulturalna), www.mok.olsztyn.pl
Olsztyńskie Planetarium, Al. Marszałka J. Piłsudskiego 38, tel. 89 533 49 51, 89 527 67 04, www.planetarium.olsztyn.pl
Obserwatorium Astronomiczne, ul. Żołnierska 13, tel. 89 527 67 03, www.planetarium.olsztyn.pl
Teatr im. Stefana Jaracza, ul. 1-go Maja 4, tel. 89 527 59 58, www.teatr.olsztyn.pl
Olsztyński Teatr Lalek, ul. Głowackiego 17, tel. 89 538 70 20, www.teatrlalek.olsztyn.pl
Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. F. Nowowiejskiego, ul. Kościuszki 39, tel. 89 527 51 75, www.filharmonia.olsztyn.pl
BWA Galeria Sztuki , Al. Marsz. J. Piłsudskiego 38, tel. 89 527 94 66, www.bwa.olsztyn.pl

BAZA NOCLEGOWA
Hotel Dyplomat****, ul. Dąbrowszczaków 28, tel. 89 512 41 41, www.hoteldyplomat.com
Hotel Wileński***, ul. Knosały 5, tel. 89 535 01 22, www.hotelwilenski.pl
Hotel Warmiński”***, ul. Kołobrzeska 1, tel. 89 522 14 00, www.hotel-warminski.com.pl
Hotel Park***, ul. Warszawska 119, tel. 89 524 06 04, www.beph.pl
Hotel Omega***, (dawny Novotel), ul. Sielska 4a, tel. 89 522 05 00, www.omegahotel.pl
Hotel Kur***, ul. Bałtycka 89, tel. 89 672 40 02, www.hotelkur.pl
Hotel Gromada***, pl. Konstytucji 3 Maja 4, tel. 89 534 58 64, www.gromada.pl
Villa Pallas, ul. Żołnierska 4, tel. 89 535 01 15, www.villapallas.pl
Hotel Manor, ul. Kanarkowa 47, tel. 89 524 17 00, www.manorhotel.pl
Polsko-Niemieckie Centrum Młodzieży, ul. Okopowa 25, tel. 89 534 07 80, www.pncm.olsztyn.pl
Hotel Kopernik**, ul. Warszawska 37, tel. 89 522 99 29, www.hotelkopernik.eu
Hotel Pod Zamkiem **, ul. Nowowiejskiego 10, tel. 89 535 12 87, www.hotel-olsztyn.com.pl
Hotel Na Skarpie**, ul. Gietkowska 6a, tel. 89 526 92 11, www.hotel-olsztyn.com.pl
Hotel Relaks**, ul. Żołnierska 13a, tel. 89 527 75 34, www.osir.olsztyn.pl
Hotel Tawerna Pirat*, ul. Bałtycka 95, tel. 89 523 90 85, www.pirat.com.pl
Hotel Wysoka Brama*, ul. Staromiejska 1, tel. 89 527 36 75, www.hotelwysokabrama.olsztyn.pl
Pokoje gościnne Stadion, Al. Marsz. J. Piłsudskiego 69a, tel. 89 533 23 82, www.hotelstadion.cba.pl
Hotelik U Sąsiada, ul. Dębowa 6, tel. 89 527 68 91, www.usasiada.olsztyn.pl
Hotelik Paradise, ul. Głogowa 2, Gutkowo, www.paradise.mazury.pl
Hotelik Graf, ul. Bałtycka 44, tel. 89 527 08 88, www.graf.prv.pl
Noclegi Podgrodzie, ul. Osińskiego 12/13, tel. 89 527 27 80, www.podgrodzie.eu
Noclegi Czajka, ul. Kołobrzeska 32 a, tel. 89 533 02 07,www.hostelczajka.pl
Noclegi Bio Farma, ul. Warszawska 105, tel. 89 534 95 31, www.biofarma.com.pl
Szkolne Schronisko Młodzieżowe, ul. Kościuszki 72/74, tel. 89 527 66 50, www.ssmolsztyn.pl
ŻAK – Fundacja Pomocy Studentom, Olsztyn – Kortowo, tel. 89 523 33 66, www.zak.olsztyn.pl
Hotel Sak, Bartąg 109, przy trasie Olsztyn – Warszawa, zjazd w kierunku wsi Ruś, ok. 5 km od centrum miasta Olsztyna, tel. 89 541 45 45, www.sak.olsztyn.pl
Zajazd U Leszka, Bartąg 107, przy trasie Olsztyn – Warszawa, zjazd w kierunku wsi Ruś, ok. 5 km od centrum miasta Olsztyna, tel. 89 541 03 66, www.uleszka.pl
Gospodarstwo Agroturystyczne Leśniczówka, Bartąg 63, ok. 8 km od Olsztyna, tel. 604 612 402
Gospodarstwo Agroturystyczne Krys – Tad, ul. Żurawia, Gutkowo 9, przy drodze z Olsztyna do Morąga, w dzielnicy Gutkowo, tel. 89 523 85 21, 607 623 865, www.kryst-tad.wm.pl
Pensjonat Agroturystyczny Ziołowa Dolina, Wilimowo 10a, 10 km od Olsztyna, w dolinie rzeki Łyny,
tel. 89 527 21 22, 89 523 90 63, www.dolina.hg.pl
Hotelik Andrzej Żółtowski, Szczęsne 43a, Klebark Wielki, w odległości 7 km od centrum Olsztyna, w kierunku na Szczytno, tel. 89 539 17 19, 607 559 544, www.hotelik.cso.pl
Pokoje gościnne Czapla, Ługwałd 38, Dywity, 10 km od centrum Olsztyna, w kierunku na Dobre Miasto, tel. 89 512 06 54, www.czapla.eu.org
Camping*** Tumiany, Tumiany 1a, Barczewo, w pobliżu krajowej drogi nr 16, pomiędzy Olsztynem a Biskupcem, nad jeziorem Pisz, tel. 602 757 481, www.camping-tumiany.pl
Camping Nr 173 Dywity, ul. Barczewskiego 47, Dywity, w zakolu rzeki Łyny, ok. 10 km od centrum Olsztyna, w kierunku na Lidzbark Warmiński, tel. 89 512 06 46, www.dywity.com.pl
Camping Ukiel, ul. Poranna 6, Olsztyn, Olsztyn – Gutkowo, bezpośrednio nad jeziorem Ukiel,
tel. 89 522 27 66, 509 382 924, www.camping.mazury.pl
Pole namiotowe i campingowe Trzcinowa Dolina, Wadąg 8, Olsztyn, 5 km od centrum miasta,
tel. 89 513 51 76, 89 534 82 84, 501 214 850, e-mail: zaklad@polbiznes.com

GASTRONOMIA

informacje na stronie http://www.turystyka.olsztyn.eu w zakładce – informacje praktyczne; miejski portal turystyczny – www.visit.olsztyn.eu

IMPREZY – cykle imprez „Olsztyńskie Lato Artystyczne”, „Niedziele w Muzeum”, Spotkania Zamkowe „Śpiewajmy poezję”, „Olsztyńskie Noce Bluesowe”, „Cavata na olsztyńskim zamku”

informacje: www.mok.olsztyn.pl, www.visit.olsztyn.eu

Urząd Miasta Olsztyn
pl. Jana Pawła II 1, tel. 89 527 46 23, 527 31 11, e-mail: bok@olsztyn.eu
www.olsztyn.eu

Nowe

Nowe

HISTORIA

Pierwsze wzmianki pisane o  Nowem pochodzą z połowy XIII wieku, jednak samo miasto istniało zapewne dużo wcześniej. W drugiej połowie XIII wieku nastąpił rozwój miasta czego dowodem jest utworzenie kasztelanii oraz sprowadzenie franciszkanów. W 1302 roku właściciele miasta ród Święców wystawił dokument uznawany za pierwszy akt lokacyjny. W 1308 roku miasto zdobyli i prawdopodobnie zniszczyli Krzyżacy.  Dopiero w 1350 r. wielki mistrz Heindrich Düssemer von Arffenberg nadał miastu nowy przywilej lokacyjny. Budowę zamku w Nowem rozpoczęli Krzyżacy najprawdopodobniej około połowy XIV w., na miejscu kasztelańskiego grodu. Był to jeden z najmniejszych zamków krzyżackich na Pomorzu. Składał się z trzykondygnacyjnego budynku mieszkalnego i obwodu muru połączonego z obwarowaniami miejskimi. Prawdopodobnie od strony miasta odgraniczał zamek oddzielny mur, być może poprzedzony fosą. Najniższa kondygnacja przeznaczona była na pomieszczenia gospodarcze. Na pierwszym piętrze znajdowały się pokoje brata zakonnego sprawującego pieczę nad zamkiem. Obok umieszczono refektarz, kaplicę zamkową i pokój gościnny. Najwyższą kondygnację przeznaczono na spichlerze i magazyny.

W połowie XV wieku mieszczanie nowscy aktywnie włączyli się w nurt opozycji antykrzyżackiej, co ostatecznie zaowocowało włączeniem Nowego do Prus Królewskich.  Druga połowa XV wieku i wiek XVI to okres stabilizacji zakłócany nieznacznymi niepokojami związanymi ze zmianami koniunkturalnymi w handlu.  Handel obok uprawy roli odegrał znaczącą rolę w rozwoju miasta. Nowe i zamieszkujący je kupcy umiejętnie wykorzystywali  nadwiślańskie położenie miasta i możliwości transportowe Wisły.  Nadzwyczaj prężnie rozwijał się ruch cechowy i rzemiosło.  Do   Mątaw, Zajączkowa i Tryla napłynęli osadnicy holenderscy –  Menonici, którzy na trwale zmienili krajobraz nadwiślańskich wsi.

XVII-wieczne wojny polsko-szwedzkie doprowadziły do katastrofy demograficznej i zniszczenia miasta.   Społeczność miasta przetrzebiły kolejne fale zarazy zwane czarną śmiercią.  W kolejnym wieku sytuacja demograficzna i ekonomiczna nie poprawiła się. Rok 1772 przyniósł przyłączenie Nowego do monarchii pruskiej. W XIX wieku nastąpiły przeobrażenia w ustroju politycznym i gospodarczym oraz nasilił się ruch kolonizacyjny. Miasto powoli podnosiło się z upadku, wzrastała liczba mieszkańców. Koniec XIX i początek XX wieku przyniósł budowę nowoczesnej infrastruktury komunalnej: wodociągów, gazowni, kolei, szkoły, rzeźni  i pierwsze prace elektryfikacyjne.  Rok 1920 przyniósł powrót Nowego do Polski. W okresie następnych, trudnych pod względem gospodarczym, lat w Nowem rozwinął się przemysł meblowy.  19 lutego 1945 roku wojska radzieckie wkroczyły do miasta. Okres powojenny spowodował industrializację miasta, rozwinęła się  edukacja oraz mieszkalnictwo jednorodzinne oraz spółdzielcze.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

KULTURA i REKREACJA
Centrum Kultury „Zamek”, plac Zamkowy 3, tel./fax 52 33 27 350, https://ckzamek-nowe.flog.pl

Wstęp na zamek jest bezpłatny, w sprawie zwiedzania prosimy o kontakt z pracownikami Gminnej Biblioteki Publicznej.

Gminna Biblioteka Publiczna, plac Zamkowy 3, tel. 52 33 27 081
Hala widowiskowo-sportowa, ul. Nowa 2, tel. 52 33 14 365, 510 909 866
Kompleks rekreacyjny nad Jeziorem Czarownic, ul. Komierowskiego, tel. 512 377 442

BAZA NOCLEGOWA
Hotel „Dowhań”***, Nowe, ul. Tczewska 9, tel. 52 332 72 73, 52 333 76 54, www.hoteldowhan.tfirma.pl
Hotel Restauracja Zdrojewo, Zdrojewo 99, tel. 52 33 28 067, 507 187 558, www.hotelzdrojewo.pl
Agroturystyka nad jeziorem Grażyna i Lech Wiśniewscy, Gajewo, Zabudowania 2, tel. 603 265 783, http://www.agroturystykanadjeziorem.republika.pl
Ośrodek wczasowy „Słoneczna polana” Kozłowscy, Osiny, nad jeziorem Radodzierz, tel. 602 616 658, 608 590 804, www.slonecznapolana.pl
Wynajem pokoi Andrzej Olszewski, Zdrojewo 69, tel. 52 33 27 780
Gospodarstwo Agroturystyczne HUZAR B.M. Lewandowscy, Nowe, ul. Kniatek 24, tel. 605 211 018, www.huzarnowe.cba.pl
Gospodarstwo Agroturystyczne Siedlisko Krystyna Gałecka, Osiny 28, tel. 606 362 085,http://www.twojesiedlisko.pl    Gospodarstwo ekologiczne i agroturystyczne Arkadiusz Pstrong Toskania kociewska, Bochlin 71,
tel. 502 646 967, e-mail: bochlin@orange.pl, www.toskaniakociewska.pl
Kwatera agroturystyczna Tucholskie Wrota Maciej Górski, Bochlin 13, tel. 52 33 27 023, e-mail: wrota@agroturystyka.pl

GASTRONOMIA
Restauracja „Dowhań”, Nowe, ul. Tczewska 9, tel. 52 332 72 73, 52 333 76 54, www.hoteldowhan.tfirma.pl
Hotel Restauracja Zdrojewo, Zdrojewo 99, tel. 52 33 28 067, 507 187 558, http://www.hotelzdrojewo.pl                                  Restauracja Wachlarz Smaków, Nowe, ul. Wojska Polskiego 17, tel. 510 483 913, 52 551 92 20                                            Restauracja Złoty Róg nad Jeziorem Czarownic, Nowe, ul. Komierowskiego, tel. 512 377 442                                                      Kawiarnia „Roma”, Nowe, ul. Wojska Polskiego 1, tel. 52 33 27 572,
www.cukierniaroma.tfirma.pl
Kawiarnia Zamkowa ,,Lechu”, Nowe, plac Zamkowy, tel. 697 210 890, www.kawiarnialechu.cba.pl
Klubokawiarnia „Spichlerz”, Nowe, ul. Kościuszki 10, tel. 512 267 306,
www.spichlerz-nowe.pl

IMPREZY – Dni Nowego, Gala Disco Polo

informacje: http://ckzamek-nowe.flog.pl

Urząd Gminy Nowe
ul. Świętego Rocha 5, tel. 52 333 72 10
www.gminanowe.pl