MENU:

Zamek w Gniewie...

Nazwa Gniew pojawiła się w źródłach pisanych w pierwszej połowie XIII wieku. Dzieje ziemi na której obecnie leży miasto wiąże się z najdawniejszą historią Pomorza. Wykopaliska archeologiczne potwierdzają istnienie licznych grodzisk i osad przy szlaku bursztynowym, którym wędrowali kupcy z dawnego Rzymu nad Bałtyk.
W 1282 roku ziemię gniewską zajęli Krzyżacy. Była ich pierwszą posiadłością po lewej stronie Wisły i ważnym punktem oparcia w dalszym rozszerzaniu wpływów. Zamek zbudowany został na przełomie XIII i XIV wieku, jako siedziba konwentu i komtura. W czasach zakonnych był głównym ośrodkiem politycznym i gospodarczym komturstwa. Mimo daleko idącej samodzielności samorządu miejskiego, władza Zakonu skutecznie czuwała nad swymi miejskimi poddanymi. Położenie strategiczne, pozwalające na kontrolę szlaku wodnego i lądowego, wyznaczało wyjątkowe militarne cechy domu konwentu i systemu fortyfikacyjnego Miasta i Zamku. Funkcja gospodarcza owej przestrzeni znalazła odbicie w zlokalizowanych na obszarze Miasta, portu, podzamcza i przedmieściach - spichlerzach, stajniach, folwarkach i browarach.

Za czasów państwa polskiego (1466 - 1772) zamek był siedzibą starostów. Starostwo gniewskie należało do Radziwiłłów, Zamojskich i Lubomirskich. Od 1667 roku starostą gniewskim był przyszły król Polski Jan III Sobieski, a po nim zarządzała zamkiem jego żona Maria Kazimiera.
W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku Gniew wraz z Pomorzem Gdańskim znalazł się w granicach państwa pruskiego. Rząd pruski rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę rozbiórkę bądź w najlepszym wypadku gruntowną przebudowę większości dawnych zamków krzyżackich. Los ten podzielił też Zamek gniewski. Przeznaczony najpierw na koszary, jednakże niedostosowany zupełnie do tej funkcji, znalazł na początku XIX wieku nowe zastosowanie, jako spichlerz. Kolejna przebudowa Zamku przypadła na lata pięćdziesiąte XIX wieku i w związku z tym jego adaptacji na ciężkie pruskie więzienie dla recydywistów. W trakcie tych prac, realizowanych w epoce romantycznego zainteresowania historią, dokonano między innym rekonstrukcji sklepienia kaplicy, przywrócono pierwotny, ostrołukowy kształt kilku otworom okiennym elewacji południowej, poprawiając tym samym znacznie wizerunek Zamku od strony południowej. Odbudowane zostały też dwie narożne wieże.
Gniew do Polski powrócił w 1920 roku, kiedy to do miasta wkroczyły wojska polskie na czele z gen. Józefem Hallerem. W 1921 roku w niewyjaśnionych okolicznościach wybuchł Wielki Pożar Zamku, który strawił doszczętnie jego trzy skrzydła. Odbudowa zamku przebiegała w dwóch etapach. Pierwszy, w latach 1968 - 1974 oraz drugi, od roku 1992, trwający do dnia dzisiejszego.
Obecnie w murach gniewskiej warowni mają siedzibę m.in. Fundacja Zamek w Gniewie, Oddział Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, Centrum Myśliwskie, grupy odtwórców historycznych: "Konfraternia Świętego Wojciecha", "Żółty Regiment Piechoty Alarmtech".
Organizowane tu od 1992 roku spektakle i inscenizacje historyczne oraz turnieje rycerskie sprawiły, że Zamek Gniewski uznawany jest za jeden z głównych ośrodków upowszechniania historii w Polsce. Przez cały rok na zlecenie firm i biur turystycznych Zamek obsługuje konferencje, zjazdy integracyjne, szkolenia, bankiety oraz biesiady historyczne. Goście według własnych upodobań mogą odbyć niezapomnianą "Podróż w przeszłość" do XV, XVII lub początku XX wieku. Dla zorganizowanych grup młodzieżowych zamek proponuje Tygodnie edukacyjne, jedno i kilkudniowe pobyty z "Żywymi lekcjami historii" i wizytą "Ducha Zamku Gniewskiego", zimowiska i kolonie letnie z magią i czarami oraz wiele innych atrakcji.

Fundacja Zamek w Gniewie,
ul. Zamkowa 3, 83 - 140 Gniew
tel. 058 535 25 37 tel./fax. 058 535 21 62,
e-mail: bort@zamek-gniew.pl, zamek@zamek-gniew.pl
www.zamek-gniew.pl