Zamek w Sztumie został wybudowany przez Zakon Krzyżacki w latach 1326-1331 w miejscu wcześniejszych umocnień pruskich. Powstał na niewielkiej wyniosłości, na wyspie pośrodku dawnego Jeziora Białego. Zamek pełnił rolę przyczółka osłaniającego od południa warownię malborską, był także letnią rezydencją wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego. Sztumska warownia pozostała w rękach Zakonu do 6 stycznia 1468 r., kiedy została włączona do Prus Królewskich i na długie lata stała się rezydencją polskich starostów. Na zachód od zamku, w obrębie murów obronnych, rozbudowało się miasto lokacyjne. Wytyczono w nim 50 działek osadniczych. Władza spoczywała w rękach rady, na której czele stał wójt. Dwa razy w roku (22 VI i 11 XI) odbywał się w Sztumie jarmark, a w każdy piątek targ. Mieszczanie zajmowali się przeważnie uprawą roli i warzeniem piwa. Sztum był miejscem sądów ziemskich dla województwa malborskiego, a od XVI w. także sejmików szlacheckich.
Dzisiejszy Sztum usytuowany jest na przesmyku miedzy dwoma jeziorami: Barlewickim i Zajezierskim (które połączone tworzyły niegdyś jeden akwen wodny – J. Białe). Ze średniowiecznej zabudowy zamku, po XIX-wiecznych rozbiórkach przetrwały: główne skrzydło południowe, fragmenty skrzydła wschodniego, brama wjazdowa, studnia oraz fragmenty dwóch baszt i murów obronnych. Bractwo Rycerzy Ziemi Sztumskiej przypomina mieszkańcom i turystom bogatą przeszłość historyczną miasta, organizując turnieje rycerskie i pokazy walk. Na terenie zamku odbywają się także plenery malarskie i wystawy.
Miasto otoczone jest niezniszczonymi lasami z dużą ilością zwierzyny łownej i bogatym runem leśnym. W okolicy znajdują się 4 rezerwaty przyrody z ciekawą roślinnością. Krajobraz pojezierny oraz położenie w dolinie Wisły czynią gminę Sztum atrakcyjnym terenem wypoczynku i rekreacji.
ATRAKCJE TURYSTYCZNE
XIV-wieczny zamek pokrzyżacki (na Wzgórzu Zamkowym – turnieje rycerskie, pokazy walk, plenery, wystawy); kościół parafialny św. Anny (wnętrze neogotyckie z elementami wystroju barokowego); kościół poewangelicki (budowla o formach neoklasycystycznych) z XIX w. w którym mieści się tzw. Małe Muzeum; pałace i dworki szlacheckie m.in. w Waplewie Wielkim, Zajezierzu, Barlewicach, Czerninie, Małych Ramzach; fosa staromiejska z rzeźbą koni sztumskich; bulwar zamkowy; przystań jachtowa w Białej Górze; śluza w Białej Górze.
Zwiedzanie zamku: Zamek w Sztumie Odział Muzeum Zamkowego w Malborku, ul. Galla Anonima 16, 82-400 Sztum, https://zamek.sztum.pl/, https://www.facebook.com/Zamek-w-Sztumie…
KULTURA
Sztumskie Centrum Kultury, ul. Reja 13, tel. 55 640 63 45, https://sztumsck.pl/
Stowarzyszenie Bractwo Rycerzy Ziemi Sztumskiej, tel. 724 102 492, e-mail: brzs.sztum@gmail.com, https://www.facebook.com/RycerzeSztumu
W Kino-Teatrze „Powiśle” swoją siedzibę ma Sztumskie Centrum Kultury, które sprawuje opiekę nad obiektem. Sztumskie Centrum Kultury zajmuje się przygotowywaniem i realizacją programów o charakterze kulturalnym i oświatowym. Ważną sferą aktywności jest działalność edukacyjna. Całorocznie prowadzone są zajęcia m.in. nauki tańca, plastyczne, teatralne, gry na gitarze, keyboardzie, pianinie, perkusji oraz flecie. Obiekt zapewnia zaplecze artystyczne, dzięki któremu możliwa jest oprawa muzyczna i plastyczna organizowanych tu imprez kulturalnych. W piwnicach znajdują się pracownie artystyczne – teatralna (Sala Czarna), muzyczna i magazyny. Pierwszy poziom budynku zajmuje kino-teatr, pomieszczenia wystawiennicze i pracownie. Posiada on charakter wystawowo/muzealny, znajduje się tam m.in. sala kinowa, sala konferencyjna, sale warsztatowe oraz korytarz przeznaczony na wystawy historyczne, etnograficzne i kolekcjonerskie, promujące głównie historię Ziemi Sztumskiej oraz regionu, wystawy sztuki współczesnej, malarstwa, grafiki, rysunku, rzeźby, plakatu i innych form sztuki plastycznej. Przy ich organizacji SCK współpracuje z muzeami, ośrodkami kultury, instytucjami o charakterze naukowym, zarówno krajowymi jak i zagranicznymi. Sale wykorzystuje się także w celach konferencyjno-bankietowych (do dyspozycji jest nagłośnienie oraz sprzęt oświetleniowy). Drugi poziom tworzą pomieszczenia o charakterze biurowym oraz warsztatowym. W budynku Kino-Teatru istnieje także możliwość poprowadzenia imprez połączonych (np. konferencji naukowej i wystawy, wernisażu i koncertu). Doświadczenie w zakresie organizacji różnego rodzaju imprez gwarantuje powodzenie każdego przedsięwzięcia. Kino-Teatr „Powiśle” to jedyne kino cyfrowe na Powiślu. Kino posiada bardzo rozbudowany zakres seansów filmowych oraz bajek. Filmy emitowane są w bardzo krótkich odstępach czasu od premiery.
Informacje o zabytkach i atrakcjach, bazie noclegowej, gastronomii dostępne są w zakładce Dla Turysty na stronie: https://sztum.pl
IMPREZY – Dni Ziemi Sztumskiej, Bieg Solidarności 3 Maja, Sztumska Noc Bluesowa, Ogólnopolski i Międzynarodowy Przegląd Sztuki Więziennej, Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych, Międzynarodowy Zlot Miłośników VW Garbusa & CO, Noc Świętojańska
informacje: https://sztumsck.pl/
Urząd Miasta i Gminy
ul. Mickiewicza 39, tel. 55 640 63 03
www.sztum.pl
