Od końca XX wieku obserwuje się w Europie wzrost zainteresowania przeszłością. Obok intensywnych badań historycznych, wypełniania „białych plam” oraz reinterpretacji i przewartościowania ocen wydarzeń dziejowych, prowadzi się szerokie badania nad społecznymi wyobrażeniami przeszłości, najogólniej zwanymi pamięcią zbiorową. Miejsca pamięci to nietopograficzne lecz symboliczne, szczególnie ważne dla danej wspólnoty i społeczeństwa punkty, elementy tradycji, ogniskujące istotne punkty widzenia z tożsamości grupy cechy i powtarzające się wątki kultury. Miejsca pamięci to także postacie, wydarzenia, produkty (np. wystawy muzealne, pomniki, tablice), ale też dzieła literackie, malarskie, osiągnięcia naukowe itd. Pojęcie miejsca pamięci łączy w sobie trzy aspekty: materialny, funkcjonalny oraz symboliczny. Z każdym miejscem pamięci wiążą się więc materialny wymiar miejsca, postaci, wydarzenia, nadbudowujące się nad nim znaczenia symboliczne związane z ważnymi wartościami dla danej kultury i tożsamości narodowej oraz przypisywane mu i nadawane a niekiedy narzucane funkcje praktyczne.

Bogata historia i kultura Warmii, Mazur, Pomorza może wskazać wiele takich postaci, miejsc, wydarzeń, produktów, dzieł. Poszukiwania można rozpocząć od czasów państwa krzyżackiego (Grunwald i wojny polsko-krzyżackie) na tym obszarze lub później w dobie Prus Królewskich i Prus Książęcych po II pokoju toruńskim. Kolejną ważną datą jest rok 1772 kiedy z inicjatywy Fryderyka II dokonano pierwszego rozbioru Polski. Prusy zaanektowały Warmię i inne ziemie Prus Królewskich. Pod koniec XVIII wieku nie było już Rzeczypospolitej Polskiej – została rozgrabiona przez Rosję, Austrię i Prusy. Te ostatnie zdecydowały się wejść w sojusz z Rosją i wystąpić przeciw Napoleonowi. W odpowiedzi cesarz wkroczył ze swą armią do Prus. Prowincja Prusy Wschodnie, która obejmowała m.in. dzisiejsze tereny Warmii i Mazur, stała się areną walk wojsk napoleońskich. Podczas I wojny światowej teren Warmii i Mazur jako jeden z pierwszych stanął w ogniu walki. W sierpniu 1914 roku między Działdowem a Olsztynkiem doszło do ważnej bitwy między carską Rosją a cesarskimi Niemcami. Rosyjska armia generała Aleksandra Samsonowa została kompletnie rozbita. Spektakularne zwycięstwo okrzyknięto nowym Tannenbergiem, nawiązując do bitwy pod Grunwaldem (przez Niemców nazywanej bitwą pod Tannenbergiem). Państwa centralne wojny jednak nie wygrały. Po klęsce Rzeszy i powstaniu niepodległej Polski pojawiła się kwestia granic odrodzonego państwa. Traktat wersalski ustanowił, że zadecyduje o tym plebiscyt. W głosowaniu, które odbyło się w lipcu 1920 roku, mieszkańcy Warmii, Mazur i Powiśla w większości opowiedzieli się za pozostaniem w Prusach Wschodnich. Okrucieństwa II wojny światowej wojny mieszkańcy Prus poznali podczas ofensywy Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku. Drogi zapełniły się wówczas tysiącami uchodźców – ludność uciekała w stronę morza, skąd na statkach miała być przewożona do Niemiec. Po wojnie Warmia, Mazury, Pomorze znalazły się w Polsce.

Warmia i Mazury miały szczęście do znakomitych osobistości. Niegdyś na Warmii biskupami zostawali najznamienitsi ludzie epoki, humaniści i mecenasi, którzy dbali o rozwój nie tylko duchowy, ale też naukowy regionu. Z Fromborkiem, Olsztynem i Lidzbarkiem Warmińskim związany był Mikołaj Kopernik (1473–1543), astronom, duchowny, lekarz, ekonom, obrońca zamku olsztyńskiego w ostatniej wojnie z Krzyżakami. Wielką osobistością był też niewątpliwie Stanisław Hozjusz (1504–1579), biskup warmiński, autor łacińskich rozpraw teologicznych, które komentowano w całej Europie. Przez jakiś czas wymieniany był nawet jako kandydat na papieża. To on sprowadził do Polski jezuitów i założył w Braniewie pierwsze kolegium jezuickie. Słynnym biskupem warmińskim był też Ignacy Krasicki (1735–1801), który w pamięci potomnych zapisał się przede wszystkim jako wybitny encyklopedysta, prozaik i poeta. W poszukiwaniach kart historii można poruszać się także szlakami gotyckich kościołów, sanktuariów oraz miejsc związanych z objawieniami, mogą to być także przydrożne kapliczki i krzyże oraz domy modlitw różnych wyznań. Spośród nich najważniejszy jest Gietrzwałd – warmińska Częstochowa, gdzie w 1877 roku dwóm ubogim dziewczynkom objawiła się Matka Boża. Od tamtego czasu jest to główne centrum pielgrzymkowe na Warmii i miejsce jedynych objawień maryjnych w Polsce uznawanych przez Kościół za autentyczne. Wydarzenia w Gietrzwałdzie odegrały ogromną rolę w odrodzeniu polskiego ruchu narodowego na Warmii. Mapa „Miejsca pamięci narodowej Warmii, Mazur, Pomorza” powstała na podstawie materiałów przesłanych przez zespoły uczniów i opiekunów szkół podstawowych – uczestników konkursu „Miejsca pamięci narodowej w mojej okolicy 2022” z województwa pomorskiego oraz warmińsko- mazurskiego.

W 2023 roku mapa została zaktualizowana o kolejne informacje przesłane przez uczestników konkursu „Miejsca pamięci narodowej w mojej okolicy 2023” z województwa pomorskiego oraz warmińsko- mazurskiego – działania zadania pn. „Miejsca pamięci na Szlaku zamków gotyckich” sfinansowanego ze środków Fundacji PZU. Są to prace zespołów uczniów i nauczycieli z następujących szkół: Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Liczu, Szkoła Podstawowa nr 6 z Oddziałami Integracyjnymi im. Władysława Gębika w Kwidzynie, Szkoła Podstawowa nr 8 im. św. Wojciecha w Tczewie, Szkoła Podstawowa im. Orła Białego w Złotowie, Szkoła Podstawowa nr 11 im. Kornela Makuszyńskiego w Elblągu, Szkoła Podstawowa nr 4 im. Podróżników Polskich w Iławie, Szkoła Podstawowa im. gen. Józefa Wybickiego w Gostkowie, Szkoła Podstawowa nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Nidzicy, Szkoła Podstawowa nr 3 w Malborku, Szkoła Podstawowa nr 30 im. Marii Zientary – Malewskiej  w Olsztynie, Szkoła Podstawowa nr 9 im. M. Kopernika w Olsztynie, Szkoła Podstawowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Gąskach, Szkoła Podstawowa nr 1 z Oddziałami Dwujęzycznymi i Sportowymi im. Tadeusza Kościuszki w Lidzbarku.

Interaktywna mapa  jest działaniem zadania pn. „Miejsca pamięci Warmii, Mazur, Pomorza”
dofinansowanego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie
dla dziedzictwa”.

Interaktywna mapa jest działaniem zadania pn. „Miejsca pamięci na Szlaku zamków gotyckich” sfinansowanego ze środków Fundacji PZU.