Kętrzyn

Kętrzyn jest niespełna 30-tysięcznym miastem leżącym na pograniczu Warmii i Mazur. Krzyżują się tu szlaki komunikacyjne prowadzące do Węgorzewa, Mrągowa, Bartoszyc, Giżycka. Tak atrakcyjne położenie stwarza szansę na rozwój turystyki i handlu. Położenie miasta na skrzyżowaniu szlaków turystycznych do Reszla i Świętej Lipki oraz nad Wielkie Jeziora, liczne atrakcje turystyczne regionu (m.in. barokowa bazylika w Świętej Lipce i pozostałości „Wilczego Szańca” – wojennej kwatery Adolfa Hitlera w Gierłoży), rozwijająca się sieć hoteli oraz możliwość ciekawego spędzenia wolnego czasu to tylko niektóre atuty Kętrzyna.

Miasto Kętrzyn (do 1946 r. Rastenburg) założone zostało przez Krzyżaków w miejscu pruskiej osady Rast. Początkowo istniała tu drewniana strażnica, wokół której rozwijała się osada. 11 listopada 1357 r. komtur Bałgi Johann Schindekopf nadał osadzie prawa miejskie. Niedługo potem w mieście rozpoczęto budowę kościoła obronnego pod wezwaniem św. Jerzego, zamku oraz murów obronnych. Na Przedmieściu Chłopskim istniał już wówczas murowany kościół św. Katarzyny – jeden z najstarszych w Prusach, rozebrany w 1820 r. Mieszkańcy Rastenborka kilkakrotnie występowali przeciwko władzy Zakonu Krzyżackiego.

W 1440 r. miasto było jednym z założycieli Związku Pruskiego. W 1454 r. zbuntowani mieszczanie zdobyli zamek i złożyli hołd królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi, jednak na mocy postanowień II pokoju toruńskiego z 1466 r. miasto pozostało w państwie zakonnym.

„Złoty wiek” w historii miasta rozpoczął się po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego (1525) i trwał do pierwszej wojny polsko-szwedzkiej (1628). Późniejsze wojny i wiążące się z nimi kontrybucje, a także liczne epidemie i pożary przyczyniły się do upadku znaczenia miasta. Nowe perspektywy rozwoju przyniósł dopiero koniec XIX w. Przyczyniły się do tego m.in. budowa dobrych dróg oraz połączeń kolejowych, rozwój przemysłu przetwórczego i rzemiosła.

Pod koniec stycznia 1945 r., po zajęciu miasta przez wojska radzieckie, żołnierze spalili większą część zabudowy Starego Miasta i przylegających do niego ulic. Lata powojenne to okres odbudowy i rozbudowy Kętrzyna.

Dominującą gałęzią przemysłu jest przetwórstwo rolno-spożywcze (wytwórnia majonezu, zakłady zbożowe). W Kętrzynie warto obejrzeć gotycką kolegiatę św. Jerzego z II połowy XIV w., która jest jedynym na Mazurach przykładem kościoła obronnego oraz neogotyckie budowle z końca XIX w. – ratusz i siedzibę dawnej loży masońskiej a także zachowane i odrestaurowane kamienice z końca XIX w. i początków XX w.

Zamek w Kętrzynie wybudowany został w II połowie XIV w. w południowo-wschodnim narożniku murów miejskich. W zamku istniały m.in. kaplica, piekarnia, kuchnia, młyn, słodownia i browar, skład mięsa, silos zbożowy, spiżarnia, zbrojownia i prochownia. Najbardziej reprezentacyjne skrzydło północne zajmował pfleger – prokurator, urzędnik sprawujący władzę z ramienia Zakonu. Przy zamku funkcjonował folwark.

Po 1525 r. zamek został siedzibą starostwa książęcego. W 1910 r. zamek przejęło miasto; przed drugą wojną światową znajdował się tu urząd finansowy i mieszkania urzędników. Początkowo była to budowla trójskrzydłowa, zamknięta od strony zachodniej murem z bramą wjazdową. Liczne przebudowy na przestrzeni stuleci, dostosowujące obiekt do pełnienia funkcji administracyjnych i mieszkalnych zmieniły wygląd obiektu.

W styczniu 1945 r. zamek został spalony. W trakcie odbudowy zamku w latach 1962-1966 przywrócono gotycki charakter budowli. Obecnie w kętrzyńskim zamku funkcjonują: Miejska Biblioteka Publiczna i Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego z interesującymi zbiorami regionalnymi.