MENU:

ZAMEK BALGA...

ZAMEK BALGA - miejscowość Wiesiołoje (powiat bagrationowski)

W miejscu, gdzie do dziś znajdują się ruiny krzyżackiej twierdzy Balga, dawniej znajdowała się ponura pruska warownia "Honeda" (Choneda). Niektórzy badacze odkryli także drugą nazwę twierdzy "Bolitta", co oznacza miejsce otoczone błotami (grzęzawiskami). Potężna drewniana warownia znajdowała się na stromym wzniesieniu. Z dwudziestosześciometrowej wysokości rozpościerał się przepiękny widok na Zalew. W języku Prusów wyraz "balga" oznaczał coś błotnistego. Dziwnym zbiegiem okoliczności wyraz ten kojarzy się z rdzenie rosyjską nazwą miasta Bołogoje.

W 1239 roku Krzyżacy zdobyli twierdzę "Honeda" (Choneda). Na jej ruinach wznieśli nowe drewniane umocnienie. Była to pierwsza twierdza krzyżacka na granicy państwa krzyżackiego z Natangią. Z tego to miejsca Krzyżacy organizowali wypady na ziemie Sambii i Natangii.
W 1250 roku Krzyżacy rozpoczęli budowę zamku przeznaczonego na
siedzibę administracji konwentu. Właśnie z Balgi w 1255 roku czeski król Przemysław II Otokar rozpoczął najazdy na Sambię. W ciągu następnych dwudziestu lat, od 1270 do 1290 roku twierdza została całkowicie przebudowana. Jako materiału budowlanego użyto kamienia polnego, wypalanych cegieł, wodoodpornego drewna i wapna.
Nowa monumentalna budowla miała kształt sześciokąta i posiadała trzy oficyny. W części południowo - zachodniej znajdowała się kaplica zamkowa. W południowej była ogromna sala jadalna (refektarz). W oficynie od strony obecnego Zalewu Wiślanego znajdowały się sypialnie. Wszystkie trzy budynki były połączone krytymi przejściami, posiadały głębokie piwnice i tajne przejścia. Brama główna znajdowała się w północno - wschodniej części twierdzy.

Na wschód od twierdzy, został wybudowany budynek przedzamcza (vorburg), posiadający wielokondygnacyjną wieżę. W środkowej części przedzamcza znajdowały się magazyny. Część południowa i północna została przeznaczona na mieszkania dla krzyżackich urzędników. Tu również znajdowały się koszary dla najemnych wojsk, młyn, piekarnia, warsztaty i stajnie. W kierunku na Zalew, na podporach wybudowano gdanisko (toaletę).
W okresie od 1250 do 1499 roku Balga była centrum komturii, której to obszar rozpościerał się od Zalewu Wiślanego aż do granic Litwy. W 1525 roku książę Albrecht ofiarował Balgę biskupu Grzegorzu von Polenzow, który zarządzał zamkiem do 1550 roku. Po jego śmierci twierdza zaczęła chylić się ku upadkowi.
W 1701 roku król pruski Fryderyk I rozkazał wykorzystać kamienie Balgi do budowy fortecy Pillau (Bałtijsk). Budynek konwentu został rozebrany do fundamentów, którego to wiele elementów wraz z inwentarzem i ozdobami zostały wywiezione do Malborka. W konsekwencji nadszarpnięta zębem czasu, niegdyś nieugięta twierdza, zamieniła się w najzwyklejszą ruinę (kamieniołom). Pod koniec XIX wieku pozostawione bez opieki ruiny porosły krzakami i drzewami. W początku XX wieku zainteresowanie Balgą odradza się. Baszta przedzamcza (vorburg) otrzymuje nowy dach, a od 1928 roku wewnątrz obiektu funkcjonuje muzeum krajoznawcze.

W marcu 1945 roku Balga stała się ostatnią ostoją wojsk hitlerowskich tzw. "trójkąta lidzbarskiego". Po zaciętych walkach z wojskami radzieckimi twierdza skapitulowała. W czasach powojennych budowla została zapomniana i stała się łupem poszukiwaczy skarbów i amatorów zabytkowych cegieł. Skutkiem tego była postępująca dewastacja obiektu. Obecnie przedzamcze jest w stanie krytycznym, a kaplica zamkowa całkowicie zburzona. Mimo przygnębiającego widoku, ściany twierdzy i aura mglistych budowli posiadają dziwną, niezwykłą siłę, która przyciąga w to miejsce ogromną ilość turystów.