Pierwszą drewniano - ziemną warownię wznieśli
Krzyżacy prawdopodobnie około połowy XIII wieku w widłach
rzeki Drwęcy na miejscu istniejącego wcześniej grodziska pruskiego.
Budowę murowanego zamku z cegły na kamiennej podmurówce rozpoczął
około 1349 roku komtur Ostródy Günther von Hohenstein. Stare
założenie drewniano-ziemne, tak samo jak nieukończona budowla
murowana, zostały dotknięte pożarem podczas najazdu księcia
litewskiego Kiejstuta w 1381 roku. Po czym zapewne w dość
krótkim czasie nowy murowany zamek odbudowano.
Zamek konwentualny został zbudowany na rzucie kwadratu o wymiarach
44,7 x 45,2 m. Początkowo był czteroskrzydłowy, z przejazdem
bramnym w skrzydle zachodnim. Został odrestaurowany w kształcie,
jaki nadano mu po pożarze z 1788 roku. Zachowały się w niepełnej
wysokości (bez kondygnacji spichrzowo-obronnej) trzy skrzydła:
południowe, zachodnie i północne. Niektórzy badacze wysuwają
hipotezę, że w południowo-wschodnim narożniku znajdowała się
wieża. Od strony północnej zamek posiadał gdanisko, wieżę
kanalizacyjną, połączoną prawdopodobnie drewnianą galerią
ze skrzydłem północnym. Podczas prac archeologicznych odkryto
podstawy filarów podtrzymujących galerię gdaniska.
W skrzydle południowym mieściły się: kaplica, mieszkanie komtura
i refektarz. W pozostałych skrzydłach prawdopodobnie znajdowały
się kapitularz, infirmeria, dormitoria dla braci zakonnych
i komnaty gościnne. Zachowały się ceramiczne, profilowane
portale na wewnętrznych elewacjach. Komunikację w obrębie
zamku zapewniały drewniane krużganki dostawione do elewacji
wewnętrznych. Zachowały się w przyziemiu skrzydeł północnego
i południowego, sklepienia krzyżowo-żebrowe na gurtach, wsparte
na granitowych filarach (częściowo rekonstruowane).
Po bitwie pod Grunwaldem, ostródzkim zamkiem przez dwa miesiące
władał książę Janusz Mazowiecki, który otrzymał go od króla
Władysława Jagiełły. We wrześniu 1410 roku zamek ponownie
przejęli Krzyżacy. W 1629 roku w ostródzkim zamku kwaterował
król szwedzki Gustaw Adolf. W latach 1633 - 1639 zamkiem zarządzał
książę śląski na Legnicy i Brzegu, Jan Chrystian.
W 1788 roku, w czasie wielkiego pożaru miasta, płomienie przedostały
się do zamku, gdzie we wschodniej części magazynowane były
zapasy prochu. Wybuch spowodował zniszczenie wschodniego skrzydła
i dachów. Zamek został odbudowany w zredukowanym kształcie,
bez wschodniego skrzydła i obniżony o jedną kondygnację. W
XIX wieku mury otynkowano, dostawiono liczne przybudówki.
Od 21 lutego do 1 kwietnia 1807 roku w ostródzkim zamku kwaterował
Napoleon Bonaparte. Właśnie tutaj Napoleon postanowił odpocząć
po wyczerpującej bitwie pod Pruską Iławką, gdzie odniósł zwycięstwo
ponosząc duże straty. Krótki pobyt zaowocował jednak jego
wielokrotnym upamiętnieniem w dziełach sztuki. W ostródzkim
muzeum eksponowana jest reprodukcja obrazu p.t. "Napoleon
zapewnia łaskę mieszkańcom Ostródy. Marzec 1807", którego
oryginał autorstwa francuskiego malarza Marie Nicolas'a Ponce
- Camus'a znajduje się obecnie w galerii historycznej pałacu
w Wersalu. W ostródzkim muzeum obecny jest również srebrny
medal "Napoleon a Osterode", autorstwa francuskiego
grawera Bertranda Andrieu.
Zamek w XIX wieku pełnił funkcję siedziby starostwa, sądu
oraz służył jako mieszkanie dla urzędników. W 1945 roku zamek
został ponownie spalony przez wojska rosyjskie i znajdował
się w postaci trwałej ruiny przez prawie trzydzieści lat.
Odbudowę zamku rozpoczęto w 1974 roku i trwała ona aż do lat
90-tych XX wieku. W chwili obecnej mieści się w nim Muzeum,
Centrum Kultury, Galeria oraz Biblioteka.
Muzeum w Ostródzie
ul. Adama Mickiewicza 22, 14-100 Ostróda
tel./fax 089 646 26 02, e-mail: muzeum.w.ostrodzie@neostrada.pl |